Historie

In 1885 bouwt de firma Maarschalkerweerd & Zoon (Utrecht) een klein orgel voor de kapel “Insula Dei” te Arnhem.

In 1906 wordt het overgeplaatst naar de nieuwe kapel van het Sint Elisabeths gasthuis te Arnhem.

In 1954 wordt het door de firma Jos. Vermeulen (Alkmaar) in de nieuwe r.-k. Salvatorkerk te Veenendaal geplaatst. De bovenkast is dan verdwenen. Via Waddinxveen, Capelle aan den IJssel en Puttershoek belandt het aan het begin van de 1970-er jaren door bemiddeling van G. Verloop (Schagen) in de hervormde kerk van Kol-horn.

In juni 1979 komt het terecht in het koor van de Sint Christoforuskerk te Schagen als tijdelijk orgel in afwachting van een groter instrument. Na de plaatsing van het Nicholson-orgel aldaar in 1981 wordt het kleine Maarschalkerweerd-orgel grondig gerestaureerd. Het wordt van een eenvoudige nieuwe bovenkast voorzien en er wordt een oud pedaalklavier als aangehangen pedaal toegevoegd. Hierna wordt het geplaatst in de gereformeerde kerk van Lobith-Tolkamer.

In 2003 is het orgel opgeslagen bij de firma Van Vulpen in Utrecht.

 

Na uitvoerige beraadslagingen door de Gereformeerde Kerkenraad te Westervoort richtte architect H.J. Tiemens zich namens de bouwcommissie d.d. 6 juni 1936 aan het college van Burgemeester en Wethouders van de Gemeente Herwen en Aerdt. Hij vroeg vergunning voor: “Het bouwen van een klein kerkgebouw, overeenkomstig de in triplo hierbij gevoegde tekening met omschrijving”. Het bijgebouw zou geplaatst worden op het Noord-Oostelijk gedeelte van het terrein “Tuindorp”, ’t Zuiden van den weg van Tolkamer naar de te maken vluchthaven’. Nadrukkelijk werd door de architect gemeld, dat het gebouw geen woning zou bevatten en bestemd was voor kerkelijke doeleinden.

Om het terrein was een hekwerk voorzien van T-ijzeren palen, waarlangs een meter hoog harmonica-gaas en twee puntdraden. Aan de straatzijde zouden de palen aan het boveneind naar binnen zijn gebogen. Het kadastrale perceel waarop het gebouw kwam te staan, zou in eigendom overgaan ‘aan de Gereformeerde Kerk van Westervoort’. De aanvraag kwam in de vergadering van B. en W op 13 juli 1936. De gemeenteopzichter had daar enkele aantekeningen bijgevoegd over technische onderdelen die met de bouwverordening moesten overeenkomen.

Besloten werd de vergunning te verlenen, welk werd gezonden aan ‘den Secretaris der Bouwcommissie, den Heer J. Mook, Grenskantoor “Ossenwaard”, te Lobith.

In oktober 1936 was de bouw gereed. In de vergadering van de kerkenraad te Westervoort op 19 februari 1937 werd door de ‘gebroeders uit Lobith’ rekening en verantwoording gedaan aangaande inkomsten en uitgaven.

 

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het gebouw zwaar beschadigd, en nadien herbouwd, zodat het in 1948 weer voor kerkelijke diensten in gebruik kon worden genomen, ontwerp door architect J.L. Sprey. Een gedenksteen in de voorgevel houdt de herinnering daaraan vast:

“Dat uwe oogen open zijn, nacht en dag over dit huis… 1 Kon. 8:29 Deze kerk werd, na in 1945 verwoest te zijn, in 1948 herbouwd.”

De argumenten waren voor het college van burgemeester en wethouders de reden om na een positieve advisering door zowel de Heemkundekring Rijnwaarden, het Gelders Genootschap als de welstandcom-missie het gebouw een plaats te geven op de gemeentelijke monumentenlijst.

Laatste dienst

In oktober 2003 is de kerk aan de eredienst onttrokken en herbestemd. Hieronder een stukje uit de laatste nieuwsbrief van de voorzitter van de kerkenraad:

“Na het samengaan van de drie protestantse kerken in Rijnwaarden, nam het aantal bezoekers van de wekelijkse eredienst weer toe. Maar ook voor de Verenigde Protestantse Kerkgemeenschap is het bezit van drie kerken, een zware financiële belasting, terwijl daarnaast vele gemeentele-den de wens uitspraken om niet – meer iedere week naar een andere kerk te hoeven gaan, kortom weer een eigen thuis wilden hebben. Met heel veel moeite heeft de kerkenraad uit-eindelijk besloten geen diensten meer te houden in deze kerk en het gebouw te gaan ver-kopen. Dat was een moeilijke en pijnlijke beslissing voor de Kerk van Tuindorp, kerk waar kinderen kind mochten zijn, kerk waar we samen hebben gezongen van onze Heer, maar bovenal Gods woord hebben mogen aanhoren. We sluiten deze deuren, maar gelukkig kunnen we ons verlangen om Gods woord te horen en van Hem te willen zingen in beide andere kerken vervullen.”

 

In 2003 word er een principe-overeenkomst verkoop gesloten waarin bepalingen worden opgenomen dat er een bestemmingsplanwijziging mogelijk is met een herbestemming naar een woonhuis.

Uiteindelijk is het kerkje in 2006 aangekocht en is het verbouwd tot een woonhuis met gemeentelijke monument status. Vanaf moment verkoop heeft het totaal 5 jaar geduurd voordat het kerkje kon worden bewoond. In deze periode heeft de bestemmingsplanwijziging plaatsgevonden en is de verbouwing tot woonhuis gerealiseerd.

B&B Het Schipperskerkje opende in 2023.

 

De dorpen Lobith en Tolkamer en het buurtschap Tuindorp waren in 1967 onderdeel van de gemeente Herwen en Aerdt. Lobith had een flinke groeispurt achter de rug, waarmee de naoorlogse woningnood een halt was toegeroepen. Er was een uitgebreid winkelbestand, van fietsen tot huishoudelijke apparaten en van kleding tot levensmiddelen.

Tolkamer kende een bloeiende welvaart door de scheepvaart. Schepen moesten er aanleggen ter controle van papieren, vracht en personen. De tijd werd benut voor cafébezoek door de schippers en het doen van boodschappen door de schippersvrouwen. In die tijd kende Tolkamer o.a. vijf slagerijen en maar liefst 13 café’s! En dat voor een dorpje van nog geen 1000 inwoners. Het grootste deel van de beroepsbevolking werkte op één van de vele steenfabrieken langs de Rijn. Scheepswerf De Hoop was ook een grote werkgever. In Tolkamer zorgden douane, marechaussee en expeditiebedrijven voor banen.

Het buurtschap Tuindorp, gelegen tussen de scheepswerf en de vluchthaven, is rond 1920, dus 100 jaar geleden ontstaan. De werf “Bodewes”, later “De Hoop”, dat ernaast ligt, had behoefte aan betaalbare huizen voor de vaak Poolse werfarbeiders. Op een gedeelte buitendijks terrein aan de Bylandseweg, werd het voor die tijd zeer moderne `Tuindorp Bodewes` gebouwd. De arbeiderswoningen waren ontworpen volgens de Tuinstedenarchitectuur uit de zogenaamde Delftse school, van de bekende bouwmeester M.J. Grandpré Moliére. De woningen waren ruim en omringd met Coniferen en Acacia’s en ander groen.

In vrij korte tijd na de bouw van Tuindorp ging de scheepswerf failliet. De Polen vertrokken weer naar hun vaderland en de woningen op Tuindorp kwamen leeg te staan. Er stonden ongeveer 75 woningen leeg met huren van ƒ 3,25 en ƒ 4,25 per week. Op 6 mei 1927 viel het doek voor Scheepswerf Bodewes, en werd het `Tuindorp` gekocht door de bouwkundige Jan van den Berg en de Koopman Aart van der Velden uit Rotterdam. Zij stelden de op Tuindorp wonende J. Jansen aan als Huurinner. Een aantal huizen op `Tuindorp` is thans nog in het bezit van de Erven van der Velden.

De straten werden vernoemd naar de zeeschepen die op de werf zijn gebouwd, zoals Tengbergenstraat, Berenicestraat, Astreastraat en Rheastraat. Tuindorp heeft een monumentale uitstraling. Juist daarom kreeg het dorp in 2008 de titel Beschermd Dorpsgezicht.

Jaarlijks hoogtepunt in Lobith-Tolkamer zijn de kermis- en schuttersfeesten, die op de zondag na Hemelvaart beginnen met een plechtige processie door de straten van het dorp. Beide schuttersgilden, Eendracht Maakt Macht(EMM) en Excelsior, vieren 3 dagen lang een prachtig feest.

Tuindorp is in deze traditie meegegaan en heeft sinds 1 april 2006 zijn eigen kleine schuttersgilde “Kleintje Kermis” en iedere 2de zaterdag in september is er een groot feest in Tuindorp.

 

In 1995 is Tuindorp in het landelijk nieuws geweest door de overstroming van de Rijn. Met name Tuindorp, dat achter zomerdijken lag, stond op het punt ontruimd te worden.

Zonder overleg bepaalde de provincie ineens dat er geëvacueerd moest worden waarvan de gemeente niet op de hoogte was gebracht. Dit bracht een grote chaos met zich mee. Grote aantallen gingen tot ontruiming over, anderen bleven op hun post en brachten hun meubels naar de eerste verdieping.

Na bezoek van hoogwaardigheidsbekleders waaronder toenmalige Koningin Beatrix is uiteindelijk Tuindorp ook omringd met een hogere Winterdijk waardoor nu de kans op een overstroming duidelijk is afgenomen.

De toekomst van Tuindorp is rond 2005 nogmaals onderwerp van een stevige maatschappelijke discussie geweest. Scheepswerf De Hoop wilde aanvankelijk een grote loods bouwen tussen Tuindorp en Tolkamer maar dat is door verzet van de bewoners van Tuin-dorp niet doorgegaan.

Dit alles heeft ervoor gezorgd dat er een sterke gemeenschapszin is in Tuindorp met een eigen buurthuis, een actieve buurtvereniging met dartclub, biljartclub, knutselclub voor de kinderen een eigen schutterij en nog meer activiteiten.